Amorium Antik Kenti ve Emirdağ’a Arkeoloji Bölümü
İlçemiz sınırları içerisinde bulunan Amorium Antik Kenti, Eski Yunanca ve Ortaçağ Yunancısında ‘Amorion’ şeklinde anıla gelmiştir. Arap/İslam kaynaklarında "Ammuriye" şeklinde geçer.Anadolu’nun İstanbul dan sonra ikinci büyük kentidir. Kentin refah ve prestij düzeyi Romalılar döneminde artmaya devam etmiş ve standart Roma kamu yapıları ile donatılmıştır.Zamanında hanedanlar çıkararak ,Bizans’ın yönetimine katkıda bulunmuş , ekonomin ve ticaretin merkezi niteliğinde bir kent olmuştur.İpek Yolu’nun ve Kral Yolu’nun Amorium’a uğraması bu şehrin gelişmesinin sebeplerinden birisidir. Nüfusunun 70 binleri gördüğü zamanlar olmuştur. Evvelinde Roma şehri olan Amorium,Bizans la gelişmesini sürdürmüştür.
Bizans döneminde İstanbul yolu üzerindeki en önemli İç Anadolu kalesi kimliğinden ve Marmara bölgesinden önceki son büyük savunma mevzii oluşundan ötürü tahribat Amorium’un kaderi olmuştur. İslam Ordularının Anadolu’ya ilk akınlarının kaydedildiği 641 yılından sonra birkaç yıl geçmeden Amorium’a akınlar başlamıştır. Amorium’a ardı ardına İslam orularının akınları yaklaşık iki yüz yıl boyunca sürmüş, 668’de kalenin İslam ordularınca fethine rağmen kısa süre sonra Bizanslılarca geri alınmıştır .Bu fetihler esnasında bir çok sahabenin şehid düştüğü de bilinmektedir.
Harun Reşit’in ordusunun komutanlarından Emir Afşin’in şehri kuşatmasından sonra şehir bir daha eski hüviyetine dönememiş, gelişmesi zamanla biterek adeta köy olmuştur.
Osmanlılar zamanında hisarcık ismiyle kale olarak kullanılmış bünyesinde askerleri barındırmıştır.Daha sonraki yıllarda göçmen köyü olarak kalmıştır.
Şehrin Bir çok ünlüleri var dır . Fablın babası sayılan Ezop Amorium’ludur.Ortodoksların 40 erenleri Amorium’lu dur.Ortodokslar her Pazar ayinlerinde 40 erenlerine dua etme geleneğini halen devam ettirmektedirler. Şehir Hıristiyanlık kadar olmasa da İslamiyet açısından da önemli bir kenttir.Ünlü sahabe Selmani Farisi bu topraklarda 10 yıl kadar yaşamış,kazılarda ortaya çıkan kilisede bir papazın hizmetinde bulunmuş, Efendimizin yanına buradan gitmiştir.
Amorium’da beş ayrı medeniyetin (antik Helen, antik Roma, Bizans, Anadolu Selçuklu ve Osmanlı) izleri bir aradadır. Beş ayrı medeniyete beşiklik etmiş yerde çok enteresan arkeolojik bulguların çıkacağı umulmaktadır. Bu nedenle Emirdağ’ımıza arkeoloji bölümü açılabilir.Denizli ilimizde ki antik Leodikya kentinin kazılarının daha sağlıklı ve uzun süre yapılabilmesi için Pamukkale Üniversitesin de arkeoloji bölümü açılmıştır.Amorium’un önemi etkin çevrelere daha iyi anlatılabilirse Arkeoloji Bölümü Emirdağ da açılabilir.
Arkeoloji Bölümünün açılması kazı sürecini hızlandıracak ,tarihe ışık tutacak bulguların çıkarılmasını sağlayacaktır.Son günlerde Emirdağ’ımızda yapılan eğitim seferberliği içerisinde konu değerlendirilirse hayırlı neticeler alınabilir.Valilik,Rektörlük,Kaymakamlık,Belediye Başkanlığı ve Kazı Başkanlığının bu konuyu bir a evvel istişare etmelerinde büyük önem vardır.Arkeoloji Bölümünün ilçemizde açılması bu kazıların vaktinde ve daha sağlıklı olarak yapılmasını sağlayacaktır. Bir tarafta arkeoloji eğitimi verilirken diğer tarafta uygulama imkanı doğacaktır.Özellikle Amorium kalesinde yapılacak kazılar önem arz edecektir.Kalenin tamamen açığa çıkarılması Amorium’u dolayısı ile Emirdağ’ı bir Efes Antik Kenti gibi turizm şehri yapacaktır.
Arkeoloji Bölümünün açılması Emirdağ’ın sosyo kültürel seviyesini yükselterek ekonomisine de büyük katkılar sağlayacaktır.Arkeoloji Bölümü bünyesinde restorasyon bölümlerli de ileri ki yıllarda açılabilir. 11/12/2009
MİMAR Yüksel Peker
Emirdağ’a Arkeoloji Bölümü
