Özellikle Balkanlar’da etkisini gösteren milliyetçilik akımı İmparatorlukta öncelikle isyanlara ve bu isyanların genişleyip yayılması sonucunda ulus-devletlere dönüşürken, toprak kayıpları nüfus kayıplarını da beraberinde getirir.
Sultan Abdülmecit’in tahtta olduğu dönemden (1839-1861) Sultan Abdülhamid’in tahtta bulunduğu zaman dilimine (1876-1909) kadar geçen zamanda Osmanlı’nın Avrupa’daki toprakları yaklaşık 600.000 kilometrekareden yaklaşık 170.000 kilometrekareye düşmüş, nüfusu da 20 milyondan 4,5 milyona gerilemiştir.
Bu fark, İmparatorluğun bu dönemde hem Avrupa’daki en verimli topraklarının % 70’den fazlasını hem de meslek veya ticaret sahibi olan nüfusunun % 75’inden fazlasını kaybettiği anlamına gelir. Kaybedilen nüfus aynı zamanda savaşlarla dolu bir yüzyılda devletin ihtiyaç duyduğu askeri gücün bir kısmının da kaybıdır. Bu açıdan salt sayısal bir kayıptan bahsetmek mümkün değildir, aynı zamanda bu nüfus kaybının ekonomik, sosyal, kültürel, askeri ve politik boyutlarını da göz önünde bulundurmak gerekir. (M.Murat Erdoğan. Türkiyenin Göç Tarihi. s.157)