Edebiyatımızda sık işlenen konulardan biri de ‘doğruluk’.
Sözlüklerde genel anlamıyla aşağıdaki şekilde kullanıyor ‘doğruluk’:
‘Doğru olma durumu, düz olma, düzlük’; ‘Doğru hareket etme, dürüstlük’; ‘Gerçeğe uygun olma, gerçeklik, yalan veya yanlış olmama’
Konu ile ilgili olarak hepimizin söyleyeceği, anlatacağı çok şey var elbette.
Konu ile ilgili olarak hepinizin aşağıdakiler ekleyip çıkaracağı söyleyeceği çok şey var elbette.
Zihnimizde yeni yeni çağrışımlar yapacağı inancıyla ulaşabildiğim konumuzla ilgili deyimlerimizi ve atasözlerimizi bilgilerinize sunuyorum efendim.
Deyimlerimiz:
‘doğru bildiği yoldan ayrılmamak’, ‘doğru bulmak’ ‘doğru çıkmak’, ‘doğru doğru dosdoğru’, ‘doğru durmak’, ‘doğru dürüst’, ‘doğru oturmak’, ‘doğrucu Davut’, ‘doğrudan doğruya’, ‘dumanı doğru çıkmak’, ‘eğri gemi doğru sefer’, ‘eğri oturup doğru konuşmak’, ‘eğrisi doğrusuna rast/karşı gelmek’, ‘eğrisiyle doğrusuyla’, ‘eğriye eğri doğruya doğru’, ‘eline eteğine doğru/temiz’, ‘karakolda doğru söyleyip mahkemede şaşmak’, ‘tütünü doğru çıkmak’, ‘Yılan eğri akar büğrü akar deliğine doğru girer’
Atasözlerimiz:
Ben olayım doğru, el eylesin eğri.
Bir yalanı kırk doğruyla saklarlar.
Deveye boynun eğri demişler nerem doğru ki demiş. [1]
Dışı doğru, içi eğri.
Doğru aşını, hırsız başını yer. [2]
Doğru bilinmeyince eğri bilinmez.
Doğru duran, hür yaşar; doğru durmayan, zor yaşar.
Doğru duvar yıkılmaz, eğri kaçar kurtulmaz.
Doğru ilerler eğri yok olur. [3]
Doğru koşan, yorulmaz.
Doğru sarsılır ama yıkılmaz.
Doğru söyleyeni dokuz köyden kovarlar.
Doğru söyleyenin bir ayağı üzengide gerekmiş.
Doğru söyleyenin tepesi, delik olur.
Doğru söz, ağıdan acıdır.
Doğru söz, insana batar.
Doğru söz, katarından belli olur.
Doğru söz, yemin istemez.
Doğru söze kim başını eğmez.
Doğru söz dağı deler.
Doğru yol birdir. [4]
Doğru yolda düşen, çabuk kalkar.
Doğru yürü işine, hayır gelsin başına.
Doğru, yalanı kovar.
Doğrudan aç, eğriden tok olmaz.
Doğruluk acıdır meyvesi tatlı. [5]
Doğruluk sukabağıdır, batmaz.
Doğruluk, dost kapısı.
Doğruluk, iki cihana da yaraşır.
Eğri elde kalır yay gibi, doğru yabana atılır ok gibi.
Eğri otur, doğru söyle.
Eğri yoldan giden gelmiş de doğru yoldan giden gelmemiş.
Eğri, bay olmaz; doğru, zayolmaz.
Eğriyi dövmeyince doğru bulunmaz.
İki eğriden bir doğru çıkmaz.
Sen doğru ol; eğri belâsını bulur.
[1] Baştan aşağı yanlış olan bir işi anlatmak için söylenir.
[2] Uygurlar’dan / Doğu Türkistan’dan
[3] Özbekistan’dan
[4] Dobruca’dan
[5] Uygurlar’dan / Doğu Türkistan’dan
