Fransız filozof matematikçi Rene Descartes(1596 – 1650)’in ‘Düşünüyorum, o hâlde varım.’ ifadesini duymayanımız yoktur eminim. Yaşama hevesimiz, varlık sebebimiz, düşünce elbette. ‘Düşüne düşüne görmeli işi / Sonradan pişman olmamalı kişi’ derken ‘Düşünmeden vazgeçtiğimiz anda genellikle fırsatı da onunla birlikte kaçırdığımızı’ hatırlıyoruz değil mi? Düşünmeyenin kayıpta olduğunu peşinen kabul ediyoruz değil mi? Düşüncelerimizi tam ve yerinde kelimelerle ifade edemezsek hayatın anlamını kavrayamıyoruz değil mi?
Düşüncelerimize hâkim olamazsak kısa zaman sonra davranışlarına da hâkim olamayacağımızın farkındayız değil mi? Bir düşüncede takılıp kaldığımızda gerçeğe ulaşmanın zorluğunu biliyoruz değil mi? Düşünmeyen beyinin soramayacağını, sorgulayamayacağını az çok biliyoruz değil mi?
Bir işi, bir meseleyi, bir konuyu, bir şeyin enini boyunu, kötü düşünmemeyi, ilerisini gerisini (önünü, ardını), kötülüğü, kötüyü, menfaatleri, tasarrufu, yapabileceklerimizi, yeterli düşünmeyi … düşünürüz de daha iyi düşünmeyi, düşünceyi değiştirmeyi pek az düşünürüz değil mi?
Evet, bir yönü böyle ve doğru ama düşüncelerimizi kontrol etmede epey bir zorlanıyoruz. Yapmak kolay ama düşünme epey bir zor değil mi? Gürbüz Azak’ın veciz ifadesiyle ‘Düşündükçe yanıyoruz.’
Düşüncemiz ayna gibi; bizim iyiliğimizi de kötülüğümüzü de gösteriyor. İnsanı olgunlaştıran, düşünce ve hayal gücüdür. Ne düşünüyorsak ne kadar düşünebiliyorsak biz oyuz, biz o kadarız.
Düşünceyle görüp ve duyuyoruz. Düşünce, düşüneni değiştiriyor. Daha iyi düşünmeyi öğrenmekten güzel ve hoş bir durum yok tabi. Yeterli düşünemiyorsak hiç düşünmemek daha iyi tabi… Güzel bir düşünce ile güçlü bir karakter birleşince engeller azaldıkça azalıyor tabi.
Düşünmek konuşmaktan hızlıdır. Dünyada tamamıyla kontrol edebileceğiniz tek şey düşüncelerimizdir. Biz genelde işin kolayını seçeriz. Olumsuz düşünürüz, riske girmeyip olmaz deriz. Olumsuz düşünceler de virüs gibidir. Bunu hep göz ardı ederiz.
Daima kendi düşündüğümüzün doğruluğunu savunma huyumuzdan vazgeçmeliyiz. Başkalarının düşüncelerine saygı göstermek esas olmalı, hiç kimseye yanlış düşündüğü söylenmemeli değil mi? Zira hepimiz en güzeli düşündüğümüz iddiasındayız. Başarılı olabilmek için iyi düşünceli olmak yeterli değil ebette. Bütün iş, düşünceyi iyi kullanabilmekte elbette…
Yanlış zamanda yanlış yaptığımız işler de olur; nihayetinde insanız. Zihnimiz bulanır, zihnimizi kurcalarlar, renk vermesek de külâhı önümüze koyup düşünürüz. Hâlimize yanmadan(bakmadan) Hasandağı’na oduna gittiğimiz de olmuştur daldan dala konduğumuz da.
Art düşüncemiz yoktur ama adımımızı denk atmamış/atamamışızdır. Aklımız sıra açık kapı da bırakmamızdır ama olan olmuştur işte. Bir düşüncedir alır bizi. Dalıp dalıp gideriz. Düşünceye dalarız da dalarız. Karadeniz’de batan gemiler bizimdir sanki. Düşünüp taşınırız da kurtuluş bulamayız bir türlü.
Ele laf lâzım tabi. Sararlar hemen çevremizi. Ağzımızı arayanlar çoğalır. Ağzını yoklayanlardan geçilmez çevremiz. Fikir verenlerden, fikir yürütenlerden başımızı alamayız. Hesap etmişlerdir bizim adımıza. Hesapsız kitapsız davrandığımız kesindir onlara göre. İyi gözle bakmazlar bize artık. Madalyonun ters/öteki yüzü ilgilendirmez onları. Kendi bildiklerini okurlar, önüne arkasına bakmadan paldır küldür söylerler; akıllarına geleni, akıllarına geldiği gibi, akıllarına gelen yerde söylerler.
Olsun, her şeye rağmen her zaman düşüncenin her ne şekilde olursa olsun değerlendirilmesinde fayda var bence.
Bence ‘Bin düşün bir işle.’ atasözümüzü akıldan çıkarmadan Çin filozofu Konfüçyüs (MÖ 551 – MÖ 479)’ün aşağıdaki tespitlerini rehber edinmekte çok hem de çok fayda var:
Eğitimli insanın dokuz düşüncesi vardır: 1. Baktıklarını berrak görmeyi düşünür. / 2. Dinlediklerini iyi duymayı düşünür. / 3. Görünüşleri bakımından sıcak olmayı düşünür. / 4. Davranışlarında saygılı olmayı düşünür. / 5.İşlerinde ciddi olmayı düşünür. / 6. Konuşmalarında doğru olmayı düşünür. / 7. Şüpheye düştüklerinde soruları nasıl soracaklarını düşünür. / 8. Öfkelendiklerinde problemleri düşünür. / 9. Kazancı gördüklerinde adaleti düşünür.
